Szopki krakowskie

Szopki krakowskie na liście niematerialnego dziedzictwa UNESCO!

Proszę dodaj 5 gwiazdek

Szopki krakowskie znajdą się na liście niematerialnego dziedzictwa UNESCO jako pierwszy wpis z Polski!

Wniosek o wpisanie szopek krakowskich, a dokładniej szopkarstwa krakowskiego, jako dziedzictwa niematerialnego został złożony w 2017 roku. W tym roku Komitet Międzyrządowy ds. Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego odniósł się do złożonego wpisu twierdząc, że zaangażowanie lokalnej społeczności, jakość wniosku i przygotowanych materiałów miały wpływ na wydaną rekomendację przez zespół ewaluacyjny UNESCO. Obrady odbędą się między 26 listopada, a 1 grudnia 2018 roku, gdzie zostanie wydane oficjalne oświadczenie o umieszczeniu szopkarstwa na liście, jednak nigdy nie zdarzyło się, aby ostateczna decyzja była inna niż rekomendacja!

Szopki krakowskie to niezwykła tradycja od XIX wieku w postaci teatru kukiełkowego

Ogólnie rzecz biorąc tradycja inscenizowania jednego z ważniejszych wydarzeń związanych z chrześcijaństwem – narodzenia Jezusa Chrystusa – sięga średniowiecza. Już wtedy w różny sposób przedstawiano sceny, czy to na obrazach, czy w postaci teatralnych inscenizacji w miastach, a także w postaci szopek. Były one przeznaczone dla prostej ludności, mieszkańców wsi i uznawano je za plebejską rozrywkę. W pewnym momencie zakazano nawet wystawiania szopek w kościołach. 

Do tradycji wrócono w XIX wieku, kiedy to folklor stał się bardzo popularny. Odkryto na nowo tradycję oraz to, jak silnie jej elementy były zakorzenione w kulturze. 

Dlaczego szopkarstwo krakowskie jest wyjątkowe?

Szopki krakowskie różnią się zdecydowanie od wszystkich innych. Jest to związane z ich cechami architektonicznymi, tożsamością lokalną oraz ciągłą silną tradycją. Większość szopek miała formy zbliżone do architektury krakowskiej. Ich wytwarzaniem zajmowali się murarze i budowniczy, którzy w sezonie zimowym, cierpieli na brak pracy. To oni najlepiej znali architekturę i budynki Krakowa. Będąc silnie z nią związani, przekładali swoje doświadczenia na szopki. Są one prawie zawsze smukłe, wysokie, kolorowe, pełne attyk, arkad, pinakli i kopuł. Nawiązują do architektury gotyku, renesansu i baroku. Nigdzie indziej w Polsce (a nawet na świecie) tradycja ta nie zakorzeniła się tak silnie. A jest to zasługa nie tylko artystów, którzy każdą szopkę tworzą indywidualnie, ręcznie, oddając swoje genius loci, ale również osób i instytucji, dzięki którym ta tradycja przetrwała. 

Konkurs szopek krakowskich – co, kiedy i gdzie?

Na początku XX wieku dostrzeżono, że tradycja szopkarstwa w Krakowie jest wyjątkowa i należy o nią zadbać. Zorganizowano konkurs szopek krakowskich, który pierwszy odbył się w 1937 roku. Konkurs odbywa się do dziś, a Muzeum Historyczne Miasta Krakowa pełni nad nim piecze. Co roku, w pierwszy czwartek grudnia na krakowskim rynku, przy pomniku Adama Mickiewicza, podziwiać można zgłoszone do konkursu szopki krakowskie. Wyniki konkursu są przedstawiane w Pałacu Krzysztofory. Tradycja jest żywa i ilość zgłaszanych szopek wynosi, prawie zawsze, ponad setkę. Dziedzictwo niematerialne w postaci szopkarstwa, udało się w pewien sposób zapisać i zinwentaryzować, między innymi dzięki wywiadom i rozmowom z ponad 30 twórcami. Dowiedzieć się można, jak pracują, dlaczego tworzą szopki i jaka jest ich tradycja. 

Lista niematerialnego dziedzictwa UNESCO

UNESCO chcąc zachować nie tylko dzieła materialne związane z kulturą i przyrodą w 2003 roku utworzyło listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO. Jej głównym celem jest zachowanie przekazów ustnych, zwyczajów, czy umiejętności, które powodują, że różnorodność kultury ludzkiej jest niezwykła. Co więcej dziedzictwo niematerialne jest elementem poczucia tożsamości i ciągłości.

Na listę wpisywane są: 

  • umiejętności
  • wiedza i praktyki związane z przyrodą i światem
  • zwyczaje i rytuały 
  • tradycje i przekazy ustne 
  • widowiska

Na liście znajduje się ponad 300 wpisów. Niestety dotychczas nie było na nim żadnego wpisu z Polski, zatem szopki krakowskie będą pierwsze! Lista obejmuje takie elementy jak: indyjska Joga, tradycja tkania kilimów z Mołdawii i Rumuni, tradycja potrawy Palov z Uzbekistanu, świętowanie Fest Noz z Francji. 

 

Tags: No tags

Leave A Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *