Nawiewniki w oknach

Rozwój technologii wytwarzania okien na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat pozwolił praktycznie całkowicie wyeliminować problem ich nieszczelności. Niestety jego miejsce zajął inny – brak wystarczającej ilości świeżego powietrza napływającego z zewnątrz. Jego rozwiązanie pojawiło się jednak stosunkowo szybko w postaci nawiewników okiennych. Nasuwa się tutaj jednak jedno pytanie – czy nawiewniki w oknach są obowiązkowe? Przyjrzyjmy się tej kwestii bliżej.

Czym jest nawiewnik okienny?

Zanim przejdziemy do sedna, warto przybliżyć nieco same nawiewniki. Każdy nawiewnik okienny jest stosunkowo niewielkim urządzeniem mechanicznym przeznaczonym do montażu w oknach, drzwiach balkonowych lub tarasowych, którego zadaniem jest zapewnienie dopływu powietrza zewnętrznego w ilości odpowiedniej do zachowania dobrej jakości powietrza wewnątrz danego pomieszczenia.

Są przeznaczone do montażu w górnej części okna, we frezowanych otworach (okna drewniane i z PCV bez przygotowania fabrycznego), specjalnych kanałach (okna aluminiowe) lub między nadprożem a ramą okna (ta metoda nie wymaga ingerencji w konstrukcję okna). Można też zakupić nowe okna z już wprawionymi nawiewnikami.

Nawiewniki powietrza w świetle prawa

Regulacje prawne dotyczące kwestii wentylacji i samych nawiewników zawiera Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6.11.2008 roku W sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Określa on minimalną wartość współczynnika infiltracji powietrza (czyli ilość powietrza dopływającego w ciągu 1 godziny przez 1 metr szpary okna lub drzwi balkonowych przy zachowanej różnicy ciśnień 1 daPa) dla okien budynków mieszkalnych jednorodzinnych, budynków zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej na 0,3m3. Tym samym mamy do czynienia z prawnie narzuconą koniecznością wentylacji wszystkich użytkowanych pomieszczeń.

Przepisy mówią więc jasno, że dopływ powietrza zewnętrznego musi być zapewniony w każdym budynku. Tyczy się to zarówno budynków już gotowych, poddawanych remontowi, nadbudowie, przebudowie czy zmianie sposobu użytkowania (np. z biurowego na mieszkalny), jak również nowych, w tym będących dopiero w fazie projektu. Obowiązek ten dotyczy także właścicieli niewielkich domków jednorodzinnych.

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6.11.2008 roku W sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie wymienia również nawiewniki okienne jako jeden ze sposobów zapewnienia dopływu powietrza zewnętrznego do budynków mieszkalnych i użyteczności publicznej wyposażonych w system wentylacji grawitacyjnej lub mechanicznej wywiewnej. Nie powinno się ich natomiast stosować przy wentylacji mechanicznej nawiewnej lub nawiewno-wywiewnej.

Według Polskiej Normy PN-83/B-03430 Wentylacja w budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej, ze zmianami Pr PN-B-03430/ Az3 z lutego 2000 r. strumień objętości powietrza wentylacyjnego dla mieszkania określony jest przez sumę strumieni powietrza, usuwanych z kuchni, łazienki, oddzielnego ustępu, pomieszczeń bezokiennych np. spiżarni lub garderoby, pokoju oddzielonego od tych pomieszczeń co najmniej dwojgiem drzwi oraz pokoju znajdującego się na wyższym poziomie w wielopoziomowym budynku jednorodzinnym lub wielopoziomowym mieszkaniu w budynku wielorodzinnym.

Poszczególne strumienie (bez względu na rodzaj wentylacji) powinny wynosić:

70 m3/h – dla kuchni z oknem zewnętrznym, wyposażonej w kuchnię gazową lub węglową,
30 m3/h – dla kuchni z oknem zewnętrznym, wyposażonej w kuchnię elektryczną w mieszkaniu zamieszkałym przez 3 lokatorów,
50 m3/h – dla kuchni z oknem zewnętrznym, wyposażonej w kuchnię elektryczną w mieszkaniu zamieszkałym przez więcej niż 3 lokatorów,
50 m3/h – dla kuchni bez okna zewnętrznego lub dla wnęki kuchennej, wyposażonej w kuchnię elektryczną,
50 m3/h – dla łazienki,
30 m3/h – dla oddzielnego ustępu,
15 m3/h – dla oddzielnego pomieszczenia bezokiennego,
30 m3/h – dla pokoju oddzielonego od tych pomieszczeń co najmniej dwojgiem drzwi oraz pokoju znajdującego się na wyższym poziomie w wielopoziomowym budynku jednorodzinnym lub wielopoziomowym mieszkaniu w budynku wielorodzinnym.

W przypadku kuchni bez okien z kuchenką gazową zaleca się stosowanie wentylacji mechanicznej wywiewnej przy zachowaniu strumienia usuwanego powietrza na poziomie 70 m3/h.

Aby obliczyć ilość potrzebnych nawiewników należy wspomnianą wyżej sumę podzielić przez wydajność pojedynczego urządzenia.

Dodatkowo rozmieszczenie nawiewników powinno umożliwiać przepływ powietrza z pomieszczeń o najmniejszym do tych o większym stopniu zanieczyszczenia powietrza. Zatem zgodnie z treścią § 150 ust.1 i ust.2 wspomnianego Rozporządzenia Ministra Infrastruktury, powietrze powinno przepływać z pokoi do kuchni, aneksów kuchennych i pomieszczeń higieniczno-sanitarnych.

Zamieszkali w budynkach mieszkalnych zamieszkania zbiorowego (m.in. w blokach i budynkach wielorodzinnych) lokatorzy są zobligowani do montażu nawiewników, jeśli:

projekt budowlany zakładał ich umieszczenie w oknach lub drzwiach balkonowych,
organ administracji budowlanej wydał decyzję nakazującą jego przeprowadzenie w wyniku stwierdzenia źle działającego systemu wentylacyjnego,
nakaże to właściciel lub zarządca danego obiektu.

Na mocy art.61 pkt.1 ustawy Prawo Budowlane (tekst jedn. Dz.U.2017.1332 z dnia 2017.07.06) właściciel lub zarządca budynku może nałożyć na mieszkańców obowiązek montażu nawiewników w oknach, lub drzwiach balkonowych w praktycznie dowolnej chwili. Zastosowanie tego przepisu potwierdza m.in. Wyrok II OSK 2651/12 Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 13 marca 2014 r. lub Wyrok II OSK 848/14 Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 3 grudnia 2015 r.

Normy, które muszą spełniać nawiewniki okienne

Podstawowym dokumentem prawnym dotyczącym kryteriów technicznych nawiewników obowiązującym w naszym kraju jest Polska Norma PN-B-03430:1983. Określa ona dopuszczalną szerokość strumienia dostarczanego powietrza oraz szczelność całkowicie zamkniętego nawiewnika.

Przy pierwszym parametrze objętość powietrza przepływającego przez całkowicie otwarty nawiewnik powinna wynosić:

20-50 m3 powietrza na godzinę – przy wentylacji grawitacyjnej,
15-30 m3 powietrza na godzinę – przy wentylacji mechanicznej wywiewnej.

Jeśli zaś o szczelność chodzi, żadne całkowicie zamknięte urządzenie nie może zapewniać jej w pełni – minimalny przepływ powietrza przez nawiewnik w pozycji zamkniętej powinien wynosić od 20 do 30% jego pełnej wydajności.

Ponadto nasz kraj w dniu 25.06.2008 roku przyjął również europejską normę EN 13141-9 (ze zmianą AZ3:2000) nakazującą przeprowadzanie dodatkowych testów nawiewników higrosterowanych (reagujących na zmiany wilgotności powietrza w pomieszczeniu) pod kątem wpływu temperatury i wilgotności powietrza na ich działanie. Badania te prowadzi się dwiema metodami:

Przy pierwszej (izotermicznej) zakłada się, że zmianie ulega wyłącznie poziom wilgotności względnej wewnętrznej, natomiast wilgotności zewnętrzna oraz temperatury na zewnątrz i wewnątrz pozostają takie same.
Przy drugiej natomiast zakłada się stałość temperatury wewnętrznej oraz względnej wilgotności zewnętrznej przy zmianie temperatury na zewnątrz i wilgotności względnej w pomieszczeniu. Te warunki są najbardziej zbliżone do rzeczywistego otoczenia, w którym będzie funkcjonował dany nawiewnik.

Dlaczego warto korzystać z nawiewników okiennych?

Pomijając kwestię prawnego obowiązku wentylacji, montaż nawiewników niesie ze sobą wiele korzyści poprawiających komfort użytkownika, obok których nie można przejść obojętnie.

Przede wszystkim nowoczesne nawiewniki mogą być wyposażone w filtry antyalergiczne i antysmogowe, dzięki którym nie tylko zapewniają dopływ powietrza zewnętrznego w ilości niezbędnej z punktu widzenia przepisów, ale też znacznie poprawiają jego jakość, wyłapując większość lotnych alergenów (np. zarodników i pyłków roślin) oraz nawet do 99% pyłu zawieszonego PM10 i do 80% pyłu zawieszonego PM2.5. Są one zatem doskonałym uzupełnieniem oczyszczaczy powietrza, z których korzystają mieszkańcy m.in. zanieczyszczonych centrów miast i terenów przemysłowych. Nie musimy się więc obawiać, że napływ powietrza dostarczy do budynku szkodliwe substancje. Ponadto filtry te są bardzo łatwe w wymianie i nie wymagają żadnej dodatkowej obsługi.

Kolejnym dodatkowym wyposażeniem nawiewników jest specjalny tłumik akustyczny. Cechuje go bardzo wysoka skuteczność – zmniejsza głośność dźwięków dochodzących z zewnątrz nawet do 48 dB. Sprawdzą się one idealnie w przypadku firm obsługujących kontrahentów w położonej w centrum miasta siedzibie, czy rodzin z małymi dziećmi mieszkających blisko źródeł głośnego hałasu (np. przy miejscach organizujących grupowe imprezy muzyczne). Warto przy tym zaznaczyć, że tłumik akustyczny nie wyklucza jednoczesnego zastosowania filtru antysmogowego.

Trzecim ważnym plusem tych urządzeń jest fakt, że prawidłowo zamontowany nawiewnik nie powoduje dyskomfortu termicznego, mogącego pojawiać się w sezonie grzewczym. Trzeba jednak pamiętać, że warunkiem tego jest zakładanie ich na wysokości minimum 180 cm nad podłogą (w praktyce często będą to 2 metry). Pozwoli to ogrzać się napływającemu powietrzu podczas spływania ku posadzce, a tym samym wyeliminować nieprzyjemne powiewy chłodu. Prawidłowy montaż nawiewników wyklucza również powstawanie przeciągów.

Podsumowanie

Polskie prawo nakłada obowiązek dostarczania do budynków świeżego powietrza zewnętrznego w ilości niezbędnej dla potrzeb wentylacyjnych, określając minimalny współczynnik infiltracji powietrza. Napływ powietrza należy zapewnić przez urządzenia nawiewne takie jak nawiewniki okienne (pod warunkiem, że w danym budynku jest wentylacja grawitacyjna lub wentylacja mechaniczna wywiewna). Urządzenia te mają również szereg zalet, który sprawia, że warto je montować, nawet jeśli nie byłoby takiego obowiązku.