Warszawski Dworzec Centralny został zabytkiem!

W lipcu 2019 roku Wojewódzki Mazowiecki Konserwator Zabytków wpisał Dworzec Centralny w Warszawie na listę zabytków. To znaczy, że budynek staje się chroniony przez służby konserwatorskie i nie będzie można go bez pozwolenia przebudować, zmienić ani zburzyć. Niestety służba konserwatorska w Polsce nie jest w stanie chronić odpowiednio wszystkich zabytków. Na przykład Rotunda PKO w Warszawie mimo ochrony została zniszczona i obecnie jest pseudorekonstruowana (oczywiście nie ma to związku z normalną rekonstrukcją, czy uznawaniem tego obiektu za zabytek). Podobnie wiele obiektów jest niszczonych nieumiejętnymi konserwacjami, a wiele ginie z braku pieniędzy. 

Czy wpis na listę zabytków Warszawskiego Dworca Centralnego to dobra decyzja? Poznajmy najpierw jego historię! 

Dworzec Centralny w Warszawie – jego historia

Dworzec w samym centrum warszawskiego śródmieścia powstał w latach 1972-1976 w stylu modernistycznym. Architektem był Arseniusz Romanowicz. Był to architekt jeszcze „starej daty”, gdyż urodził się 1910 roku (w Hrubieszowie, pochowany na warszawskich Powązkach). Natomiast pracował głównie w Warszawie przy jej odbudowie, głównie przy obiektach użyteczności publicznej. Projektował przede wszystkim stacje kolejowe: 

• powiśle 
• warszawa wschodnia
• warszawa ursus 
• warszawa ochota
• warszawa stadion
• klubokawiarnia Powiśle 

Dworzec Centralny posiada aż 600 000 m3 kubatury! Zaprojektowanie i zbudowanie takiego kompleksu to mimo wszystko ogromne przedsięwzięcie. Wiele elementów szczególnie do wyposażenia wnętrza sprowadzono z Zachodu, a przecież istniała wtedy jeszcze Polska Republika Ludowa. Z zagranicy sprowadzono na przykład nowoczesne przesuwne drzwi, płyty elewacyjne, schody czy wyposażenie wnętrz. 

Dworzec – Centrum – polski modernizm

Warszawa – Centrum to osiągnięcie polskiego modernizmu socjalistycznego. Wielkie hale wewnątrz, które miały pokazać wielkość Polski Polakom, w latach 70., ogromny, płaski dach, który przykrywa dworzec tak dobrze, jak płaska bułka w burgerze, w podrzędnym barze. Oczywiście, trzeba docenić dorobek Arseniusza Romanowicza, jednak, czy dworzec centralny rzeczywiście był awangardowy? Z pewnością rozwiązania były nowoczesne jak na tamten czas. Przeszklenia i światło na dworcu jest bardzo ciekawe. Trzeba zaznaczyć dwa kluczowe problemy. Nie myślmy, że architekci tworzyli jak chcieli. Po pierwsze byli poganiani (trzeba było zdążyć na socjalistyczny deadline), po drugie, ich wola musiała być dopasowana do specyficznego klimatu w Polsce. 

Otoczenie dworca centralnego 

Drugim problemem jest otoczenie dworca, czyli Pałac Kultury i Nauki. To dwa odmienne obiekty różniące się tak bardzo formą i kontrastujące ze sobą, że przestrzeń między nimi, nie jest atrakcyjna (jak bardzo wiele miejsc w Warszawie). Mówiąc o otoczeniu należy wspomnieć o kosmicznych Złotych Tarasach. Tak wiele różnych budynków, na niewielu metrach kwadratowych.

Wpis Dworca Centralnego w Warszawie na listę zabytków

Były różne pomysły na przestrzeń dworcową. Najbardziej kontrowersyjny był pomysł zburzenia dworca. Ostatecznie stanęło na modernizacji. Jakub Lewicki, który jest wojewódzkim konserwatorem walczył o to, aby dworzec stał się zabytkiem. Stwierdził on, że jest to jeden z najciekawszych architektonicznie dworców w Polsce i walczył o niego. Teraz wszystkie prace będą musiał być uzgodnione z władzami konserwatorskimi. Wpis na listę zabytków trochę zadziwia, ponieważ obiekt, nie ma jeszcze 50 lat historii, co jest jednak pewną datą graniczną. 

Czy wpis na listę zabytków jest zasadny? 

Architektura dworca może podobać się lub nie, ale powinny zostać określone konkretne wartości, jakie niesie ze sobą dworzec centralny. Rzeczywiście pewnego rodzaju rozwiązania były bardzo ciekawe, jednak pytanie, czy jego obecność w przestrzeni i otoczenia jest pozytywna? Dworzec z pewnością jest nośnikiem historii, jego architektura i wielkość ma ogromne znaczenie. Te elementy wskazują na to, że powinien rzeczywiście zostać uznany jako zabytek.

Jednak pojawiają się pytania. Czy te niecałe 50 lat to nie za wcześnie i czy zmiany i modernizacja dworca nie spowodowały utraty jego autentycznej formy? 

Nie ma zwracać uwagę na subiektywne opinie, ale stwierdzenie, że Dworzec Centralny w Warszawie jest najciekawszym dworcem (architektonicznie) w Polsce jest dość abstrakcyjne. Kontrowersyjne stwierdzenia Wojewódzkiego Mazowieckiego Konserwatora Zabytków nie są rzadkie. Opowiadał się on m.in. za odbudową Pałacu Saskiego!

[Total_Soft_Poll id=”12″]