bazylika św Dionizego - Saint Denis

Jak powstała architektura gotycka? Bazylika Saint Denis wg. opata Sugera

5/5 - (1 ocen)

Bazylika Sain Denis oraz powstanie architektury gotyckiej

Światło… boskie światło nas nie uratuje, ale wygląda pięknie. Przestrzeń, dematerializacja, surowość, a zarazem bogactwo idei – te elementy charakteryzują bazylikę św. Dionizego w Saint Denis. To miejsce, gdzie narodziła się architektura gotycka. Mimo że niektórzy uznają narodziny gotyku w zawiązku z rozpoczęciem budowy katedry w Sens – nie wierzcie im! To nie prawda. Gotyk rodził się długo, w wielu miejscach, ale tutaj w Saint Denis powstawała jego idea, w umyśle Opata Sugeriusza (Sugera). W wiekach od XI do XIV we Francji zużyto więcej kamienia niż w całej historii Starożytnego Egiptu – natomiast dzięki Sugerowi zużyto tego kamienia na pewno mniej, stawiają strzeliste świątynie do budowy, których zużywano dużo mniej materiału.

Kim był Opat Sugeriusz (Suger)? – twórca gotyku

Opat Suger był benedyktyńskim zakonnikiem żyjącym w XII wieku, ale nie był ot tak zwyczajnym, mnichem. Jako przedsiębiorca przyczynił się on do wzrostu bogactwa opactwa Saint Denis, dzięki czemu mogło praktycznie od nowa postawić (tak naprawdę rozbudować) nowy kościół w tej miejscowości – wybranej jako królewska nekropolia już w VI wieku. Przebudowa bazyliki była zgodna z  jego ideami i marzeniami, aby przestrzeń wypełniła się świętym (i zwykłym) światłem. Było to możliwe dzięki zastosowaniu i wykorzystaniu zdobyczy architektury cysterskiej, która była protoplastą gotyku. Dzięki takim inspiracjom Sugeriusz jako człowiek światły był w stanie architekturę przekuć w coś więcej. Jego dzieło opowiadało historię i dematerializowało się jak boża świątynia, przynajmniej tak święta jak żydowska arka przymierza.

Sugeriusz zmarł w 1151 roku jak przyjaciel króla Francji (Ludwika VII i Ludwika VI), mimo że urodził się w zubożałej rodzinie. W swoim życiu był m.in. emisariuszem królewskim na dworze papieskim, kronikarzem, doradcą króla. Dzięki temu nie tylko realizował swoje idee bez sprzeciwu, ale był nawet reformatorem sądownictwa francuskiego. 

Bazylika Saint Denis – historia, konstrukcja i architektura

Budowę kościoła rozpoczęto w 1136 roku, kiedy Suger był już dojrzałym i starszym człowiekiem. Sam chór bazyliki został konsekrowany w 1144 roku. Oczywiście to nie był koniec jej rozbudowy, a zakończenie pewnego etapu, który pozwalał na normalne funkcjonowanie kościoła. Warto pamiętać, że bazylika posiada główną nawę, w której znajdują się okna, wyższą od bocznych. Pierwsze zabudowania klasztorne w Saint Denis powstały już w VII wieku ufundowane przez króla Franków Dagoberta. Sugeriusz zastał kościół jako budowlę w stylu romańskim, która najprawdopodobniej największe przemiany przechodziła w IX wieku. Budynek miał około 60 m długości, z monumentalnym westwerkiem, pojedynczym transeptem, wieżą i długą wschodnią apsydą nad wielką kryptą.

Ze względu na to, że Suger tak fascynował się światłem udało mu się zastosować dużo większe otwory okienne, niż te w stylu romańskim. Zostały one przeszklone witrażami (obecnie tych autentycznych z tego okresu zachowało się tylko kilka), co wprowadza do wnętrza niezwykłego ducha. Świątynia uzyskała smukłość. Zastosowano do jej budowy mniej materiału, a filary, które przenosiły wagę sklepienia zostały odchudzone. Przestrzeń otrzymała całkiem nowy wymiar, a stało się to m.in. dzięki konstrukcji – innowacyjnemu systemowi przyporowemu.

System przyporowy i łuki ostre

System przyporowy rozwinął się w gotyku i został zastosowany podczas budowy bazyliki Saint Denis (wcześniej jego próby zastosowania podejmowali Cystersi). To dzięki niemu jest możliwość zastosowania bardzo wysokich, kilkudziesięciu metrowych sklepień. Jak działa system przyporowy? W teorii bardzo prosto. Ciężar sklepień, wszystkiego co jest na górze budowli jest przenoszony m.in. przez łęki przyporowe, które łączą się z filarami przyporowymi. Znajdują się one na zewnątrz budowli, a od góry są dociążone (pełnią pewnego rodzaju wieżę siły). Tak więc siły rozkładają się na wewnętrzne (za pomocą tzw. służek) i zewnętrzne filary. Wcześniejszy systemu budowy opierał się po prostu na zastosowaniu prostych filarów wewnątrz budowli. 

Oprócz tego przy budowie kościoła św. Dionizego zastosowano sklepienie krzyżowo-żebrowe oraz łuki ostre np. otworach okiennych.

Jak wyglądała bazylika w Saint Denis po przebudowie Sugera? 

Nie miała już karolińskiego westwerku (zachodniej, masywnej części). Suger rozszerzył dzięki temu starą nawę o dodatkowe cztery przęsła i dodał masywną część zachodnią wraz z narteksem (przedsionkiem) z nową fasadą i trzema kaplicami na poziomie pierwszego piętra. Ta nowa fasada o szerokości 34 metrów i głębokości 20 metrów posiadała trzy portale, środkowy większy niż po obu stronach, odzwierciedlający szerokość nawy głównej. Zastosowana została oczywiście również rozeta w fasadzie. 

Nawa główna została zachowana w takim stanie jaką wybudowali ją Karolingowie. Natomiast tak jak wcześniej było wspomniane w chórze zastosowane zostały nowe rozwiązania. Wykorzystano tam: ostre łuki, sklepienie krzyżowo żebrowe, obejście wokoło chóru z odchodzącymi od niego promieniującymi kaplicami, zgrupowane kolumny wspierające żebra wyskakujące w różnych kierunkach oraz przypory, co umożliwiło wstawienie dużych i długich okien. Tam po raz pierwszy zostały wykorzystane wszystkie te rozwiązania w jednym miejscu.

Architekt Saint Denis i stan obecny

Kto był architektem świątyni z Saint Denis? Nie wiadomo. Suger był patronem przebudowy i miał wpływ na architekta i projekt. Został on zrealizowany wg. jego zaleceń, jednak sam nie zaprojektował świątyni. Co więcej architektów mogło być dwóch – mógłby być nim nawet mistrz murarski.

Trzeba pamiętać koniecznie, że obecny wygląd świątyni to dzieło wszystkich poprzednich wieków, nie tylko wizja z XII wieku. Natomiast dzięki badaniom źródeł oraz badaniom architektonicznym bez problemu można dowiedzieć się jak wyglądała wtedy świątynia. Bazylika z Saint Denis przechodziła wiele przebudów, remontów, a w dodatku była rekonstruowana przez architekta – konserwatora Violellet Le Duca, który jest znany z tego, że wiele zabytków po działaniu jego wyobraźni nie było takich samych. 

[ratings]

 

Tags: No tags

Leave A Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *